En yıkıcı etkilerini ise; erken gebelik döneminde beyin ve merkezi sinir sisteminin gelişimini bozarak, özellikle okul çağındaki çocuklarda geri dönüşü mümkün olmayan öğrenme yeteneğinde azalmayla göstermektedir.
İyot, insan vücudunda çok az miktarda bulunan, normal büyüme ve gelişme için gerekli bir elementtir. Günlük alınması gereken miktar bir toplu iğne başı kadar azdır.
İyot; Vücudumuzda başta beyin olmak üzere hemen tüm organların düzenli çalışmasında, büyüme ve gelişmenin tam olmasında, vücudun ısı ve enerjisinin devamı için gerekli olan hormonların yapımında kullanılmaktadır.
İyot yetersizliği;
Anne karnında ve bebeklikte; Düşük, ölü doğum, bebek ölümünde artma, zeka geriliği, sağırlık, cücelik
Çocuk ve gençlikte; Guatr, büyüme geriliği, zihnin yeterli çalışmaması, öğrenmede güçlük, okul başarısızlığı
Yetişkinlerde; Guatr, tiroid bezinin çalışmaması, zihnin yeterli çalışmaması, güçsüzlük gibi çeşitli hastalıklara yol açar.
İyot eksikliği dünyada korunabilir zeka geriliğinin sık nedenlerinden biridir ve iyottan yetersiz beslenen çocuklar akranlarına göre 13,5 puan zeka kaybına uğrarlar. Bu nedenle “İyotlu Tuz, Akıllı Tuz” doğru bir tanımlamadır.
İyot vücudumuza besinler, su ve deniz ürünlerinin tüketimi ile alınır. Ancak besinlerde ve içme suyunda yeterli iyot bulunmuyorsa o zaman vücudun ihtiyacı olan iyot alınamaz.
Ülkemizde de besinler ve içme suyuyla yeterli iyot alınamamakta, çocuklarımız ve yetişkinlerimiz iyot yetersizliği ve ona bağlı sorunlardan etkilenmektedir.
İyot yetersizliği hastalıklarını önlemek için alınacak başlıca önlem bireylerin iyot alımını artırmaktır. Bu nedenle Ülkemizde sofralık tuzlar iyottan zenginleştirilmiştir.
Ülkemizde de önemli bir halk sağlığı sorunu olan iyot yetersizliği hastalıklarının önlenmesine yönelik olarak, 1994 yılından beri Bakanlığımız UNICEF işbirliğinde “İyot Yetersizliği Hastalıklarının Önlenmesi ve Tuzun İyotlanması Programı”nı yürütmektedir.
Toplumun iyotlu tuz kullanımı ve saklama koşulları hakkında bilinçlendirilmesi amacıyla 2005 yılından itibaren Haziran ayının ilk haftası Sağlık Bakanlığı tarafından “İyot Yetersizliği Hastalıkları Haftası” olarak belirlenmiştir.
Tuzdaki iyot ısı, ışık ve nemden olumsuz etkilenir. Bunu önlemek için iyotlu tuz renkli, kapaklı bir kapta veya dolap içinde ışık almayacak şekilde saklanmalı, saklandığı yer kuru olmalı, tuz içinde bulunan iyodun yemek pişerken kaybolmaması için yemek ateşten indirilirken konulmalı veya sofrada yerken ilave edilmelidir.
Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması - 2008 sonuçlarına göre Ülkemizde iyotlu tuz kullanım oranı %85.3 dür. İyotlu tuz kullanımı açısından yerleşim yerleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Kırsal yerleşim yerlerindeki hane halklarının iyotlu tuz kullanım oranı %71.5 iken kentsel yerleşim yerlerinde oran %89.9’dur.
Bu nedenle özellikle kırsalda olmak üzere, toplumun bilinçlendirilerek iyotlu tuz kullanımının artırılması, tuzun uygun koşullarda saklanması ve kullanılması konusunda eğitim çalışmalarımız kesintisiz devam etmektedir.
Halkımızın iyotlu tuz kullanımı ile birlikte doğru saklama ve kullanma koşulları konusunda duyarlı olmalarını bekliyoruz.
Dr. Ahmet TAŞDEMİR
Sağlık Grup Başkanı
